AYM, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin ilk kararnamesinde yer alan 37 düzenlemenin iptal edilmesine karar verdi. Karar, CHP ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun başlattığı dava sonucunda alındı. 10 Temmuz 2018 tarihinde yayımlanan 1 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin bazı maddelerinde hukuka aykırılık tespit edildi.
Cumhuriyet gazetesinde yer alan habere göre, Anayasa Mahkemesi iptal kararlarının gerekçesinde Cumhurbaşkanı'nın, Anayasa'da güvence altına alınan temel haklara ilişkin düzenleme yapma yetkisinin olmadığını vurguladı. Kararname yoluyla bu konuda düzenlemeler yapılmasının hukuken mümkün olmadığı belirtildi ve bu tür düzenlemelerin sadece kanunla yapılması gerektiği vurgulandı.
Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen ve iktidara dokuz ay süre verilen düzenlemeler arasında çeşitli konular öne çıktı. Bu düzenlemeler arasında Cumhurbaşkanlığına personel ataması, maaşların düzenlenmesi, hakim ve savcıların Cumhurbaşkanlığı tarafından görevlendirilmesi, üst kademe yöneticileri hakkında bilgi toplanması ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığına belediyelere ait yetkilerin verilmesi gibi konular yer alıyor.
Resmi Gazete'de yayımlanan habere göre, Anayasa Mahkemesi tarafından alınan bir kararla Cumhurbaşkanının "istisnai" yetkisi iptal edildi.
Kararnameyle Cumhurbaşkanlığı Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü'nün, "devletin sevk ve idaresinde görevli üst kademe yöneticileri hakkında bilgi toplamak, sicil özetlerini ve biyografilerini tutmak" gibi görevlerini yerine getirme yetkisi bulunuyordu. Ancak Anayasa Mahkemesi tarafından alınan kararla bu "bilgi toplamak" ifadesi iptal edildi.
Kararnameyle Cumhurbaşkanı İdari İşler Başkanı'na Cumhurbaşkanlığına personel atama yetkisi verilmişti. AYM, bu yetkiyi "Kararnameyle değil kanunla düzenlenmesi gereken bir konu" olduğu gerekçesiyle iptal etti. Ayrıca İdari işler Başkanlığı'nda 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine bağlı kalınmaksızın sözleşmeli personel istihdam edilmesine izin veren hüküm de Anayasa'ya aykırı buldu.
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik veya yaşlılık aylığı alanların Cumhurbaşkanlığında kadrolu olarak atanamayacakları düzenleniyordu.
Ancak bu atamalara "Cumhurbaşkanı tarafından atananlar hariç olmak üzere…" şeklinde bir istisna getirilmişti.
Anayasa Mahkemesi (AYM), Cumhurbaşkanlığı merkez teşkilatında görev yapacak olan kadrolu idari işler başkanı, Cumhurbaşkanlığı özel kalem müdürü, başdanışmanlar, danışmanlar ve genel müdürlerin, herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik ve yaşlılık aylığı almalarına olanak tanıyan istisnai düzenlemeyi Anayasa'ya aykırı buldu ve iptal etti.
Bu düzenlemeyle birlikte, Cumhurbaşkanı tarafından atanacak olan bu görevliler, atanmalarına rağmen halihazırda sosyal güvenlik kurumlarından emeklilik aylığı almaya devam edebiliyorlardı. Ancak AYM'nin aldığı kararla bu istisnai düzenleme iptal edildi ve atanmış görevlilerin sosyal güvenlik kurumlarından aylıklarını almalarına engel olundu.
Hakim ve Savcı Görevlendirmeleri Kanunla Yapılmalı
Anayasa Mahkemesi (AYM), kararnamelerle adli ve idari yargıda görevli hakim ve savcıların, İdari İşler Başkanı'nın talebi üzerine üç yıl süreyle Cumhurbaşkanlığı'nda görevlendirilmesine ilişkin düzenlemeyi Anayasa'ya aykırı buldu.
Yüksek Mahkeme, bu konudaki kararname hükmünü iptal ederek, adli ve idari yargı mensuplarının görev yerlerinin, atanmalarının ve diğer özlük işlerinin kanunla düzenlenmesi gerektiği vurgulandı. Kararın gerekçesinde, "Adli ve idari yargı mensuplarının -yürüttükleri görevler idari nitelikte olsa bile- resmî ve özel görev almalarının, atanmalarının, hakları ve ödevlerinin, meslekte ilerlemelerinin, görevlerinin ve görev yerlerinin geçici veya sürekli olarak değiştirilmesi ile diğer özlük işlerinin kanunla düzenlenmesi gerekir" ifadelerine yer verildi.
Bakanlığın Belediye Yetkileri İptal Edildi
Kararnamede Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın görevleri de düzenlenmişti.
Bu kapsamda bakanlığa imar ve yapılaşmaya ilişkin yetkiler verildi. Bunlar arasında "gecekondu, kıyı alanları ve tesisleri ile niteliğinin bozulması nedeniyle orman ve mera dışına çıkarılan alanlar dâhil kentsel ve kırsal alan ve yerleşmelerde yapılacak iyileştirme, yenileme ve dönüşüm uygulamalarında idarelerce uyulacak usul ve esasları belirlemek" gibi belediyelerde olan bazı yetkiler de yer aldı.
AYM, Anayasa'da güvence altına alınan mülkiyet hakkıyla ilgili düzenlemenin kararnameyle yapılamayacağını belirterek iptal kararına imza attı. Kararda, "Bu alanlarda yapılacak iş ve işlemler, kişilerin maliki bulundukları arsa, arazi ve yapılar üzerindeki kullanım ve tasarruf biçimlerini kısmen veya tamamen değiştirme, yeniden düzenleme veya sona erdirme gibi mülkiyet hakkına müdahale teşkil edebilecek niteliktedir" uyarısı yapıldı.
